102 ROCZNICA WYBUCHU POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO

 27 grudnia 1918 roku wybuchło powstanie, którego celem było uwolnienie Wielkopolski i Pomorza spod władzy niemieckiej. Bezpośrednią przyczyną, która wznieciła zryw,  była wizyta w Poznaniu polskiego muzyka i działacza  niepodległościowego, Ignacego Jana  Paderewskiego. Spontaniczne walki stopniowo ujmowano w ramy organizacyjne. Pierwszym dowódcą oddziałów powstańczych został mjr Stanisław Taczak. 11 stycznia 1919r., obowiązki głównodowodzącego przejął generał Józef  Dowbor- Muśnicki. Zreorganizował oddziały powstańcze  w armię regularną, uformował pułki i wyspecjalizowane bataliony. Wojska powstańcze do 15 stycznia 1919r., wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę, tocząc ciężkie walki,  m.in. pod Rawiczem  i Lesznem.  W walce o niepodległość wzięły udział: oddziały Straży Ludowej, Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, Służby Straży i Bezpieczeństwa  oraz ochotnicy.  Na upamiętnienie zasługują także kobiety wielkopolskie, ich zaangażowanie  i wkład w powodzenie powstania. Aktywnie udzielały się w służbach sanitarno-medycznych,  organizacji żywienia, zaopatrzenia i wyposażenia powstańców, w służbach łączności i zwiadu. Trwające 52 dni powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 r. rozejmem w Trewirze. 28 czerwca 1919 r. na mocy traktatu wersalskiego Wielkopolska została przyłączona do Polski.

 Wybitni uczestnicy powstania

Ignacy Jan Paderewski

Polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk. Dla Poznania i Wielkopolski stał się symbolem walki o odzyskanie wolności spod niemieckiego panowania  oraz walki o granicę zachodnią.

 Stanisław Taczak

Pierwszy dowódca Powstania Wielkopolskiego, któremu 28 grudnia 1918r., Komisariat Naczelnej Rady Ludowej powierzył tymczasowe dowództwo nad powstaniem.Jego największą zasługą było przygotowanie podwalin pod struktury przyszłej Armii Wielkopolskiej.Utworzone zostaje Dowództwo Główne, któremu podporządkowano polskie organizacje paramilitarne tj. Służba Straży i Bezpieczeństwa oraz Straż Ludowa.

 Józef Dowbor-Muśnicki

Dowódca powstania.Oficjalnie stanowisko dowódcy przejął od majora Stanisława Taczaka 16 stycznia 1919 r. Kontynuował on organizację Armii Wielkopolskiej wprowadzając m.in. obowiązkową służbę wojskową i powołując pod broń 11roczników rekrutów, dzięki czemu udało mu się stworzyć blisko 100-tysięczną armię. Następnie przeprowadził proces integracji Armii Wielkopolskiej z resztą WP, pozostając faktycznym jej dowódcą jako dowódca Frontu Wielkopolskiego.

 Zygmunt Kittel

 Działacz niepodległościowy, współorganizator i dowódca powstania wielkopolskiego w Gnieźnie. Został pierwszym, po odzyskaniu niepodległości, starostą gnieźnieńskim.

 Kazimierz Grudzielski

Dowódca frontu północnego w powstaniu wielkopolskim,zorganizował 2.Dywizję Strzelców Wielkopolskich i stał na jej czele.

 Kazimierz Zenkteler

Dowódca grupy zachodniej frontu wielkopolskiego. Równocześnie pełnił obowiązki dowódcy 155 Pułku Piechoty, l Pułku Rezerwowego.

 Bernard Śliwiński

          Działacz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Dowódca frontu południowo-zachodniego tzw. grupy „Leszno".

 Marcin Rożek

 Artysta, rzeźbiarz.W powstaniu walczył w szeregach pułku kawalerii pod dowództwem Ignacego  Mielżyńskiego. Po zakończeniu służby powstańczej  współtworzył Szkołę Sztuk Zdobniczych  w Poznaniu.

 Leon Prauziński

Polski malarz i rysownik. Brał udział w walkach na froncie zachodnim i południowym Powstania. Autor cyklu 12 obrazów olejnych o tematyce Powstania Wielkopolskiego.

 Franciszek Ratajczakak

W dniu wybuchu Powstania Wielkopolskiego, jego oddział otrzymał rozkaz wymarszu w okolice zamku cesarskiego, a później w kierunku „Bazaru”. W pobliżu budynku prezydium policji został ciężko ranny i zmarł tego samego dnia jako pierwsza ofiara Powstania Wielkopolskiego.Pochowany został na cmentarzu górczyńskim w Poznaniu.

 Maria Skórzewska

Hrabina na Lubostroniu, działaczka niepodległościowa. Zajmowała się działalnością społeczną, którą w sposób szczególny rozwinęła podczas Powstania Wielkopolskiego. W Łabiszynie zorganizowała miejscowy Czerwony Krzyż, lazaret dla rannych i pralnię dla całego odcinka frontu północnego.

 Po zakończeniu powstania weterani utworzyli w 1920 roku w Poznaniu Związek Powstańców Wielkopolskich.24 marca 2005 roku, w wieku 106 lat,zmarł ostatni powstaniec wielkopolski,  porucznik Jan Rzepa.

Galeria